De nieuwe film van Lars von Trier is boeiend, komisch en provocerend. Charlotte Gainsbourg heeft in dit derde deel van Von Triers zogeheten depressietrilogie opnieuw een hoofdrol, na Antichrist (2009) en Melancholia (2011), dit keer als de nymfomane Joe.
Lars von Trier is altijd al tegendraads geweest en dit heeft hem vernieuwende en grensverleggende films opgeleverd, zoals Dogville (2003) en Manderlay(2005) die geheel opgenomen zijn in een studio zonder decor, of de tegelijkertijd bovennatuurlijke en realistische ziekenhuisserie The Kingdom (1994-1997). Antichrist was berucht om zijn expliciete geslachtsamputatiescènes en Melancholia om het onontkoombare einde van de wereld. Ook nu weet Von Trier de wereld weer te verbazen door rond kerst een expliciete seksfilm uit te brengen.
Na zijn verkeerd begrepen nazi-grap op Cannes geeft Lars von Trier geen interviews meer en er hangt daarom een bijzondere sfeer om de film heen die de verwachtingen hoog maakt. Deze worden deels waargemaakt, want de pornoscènes zijn helemaal niet zo ‘porno’ als verwacht. Dit is dan ook het eerste deel, deel twee is – aan de hand van de voorstukjes aan het eind van deel 1 te zien – zwaarder en donkerder en bevat ook heftigere seksscènes. Daarnaast is dit een gecensureerde versie, pas in 2014 zullen we de langere versie te zien krijgen zoals Von Trier hem echt bedoeld heeft. Dit is jammer aangezien we nu een film te zien krijgen die delen mist en softer is dan bedoeld. Toch blijft de film sterk overeind staan en zien we de boeiende karakters – bestaande uit vaste Von Trier acteurs als Stellan Skarsgård en Hollywoodsterren als Shia LaBeouf en Christian Slater – de vele doch ingetogen seksscènes, en de humoristische scènes. Uma Thurman speelt de bedrogen vrouw van één van de bedpartners van Joe: de scène is hilarisch en pijnlijk tegelijk en Uma Thurman laat zien dat ze nog altijd een sterke actrice is. Voormalig model Stacy Martin maakt hier haar opvallende debuut als de jonge Joe. De rol van Stellan Skarsgård als Seligman zorgt voor de nodige humor en relativering. Joe vindt zichzelf een slecht mens: door haar nymfomane gedrag heeft ze vele levens verwoest, en vertelt haar zware levensverhaal. Ze kan het alleen uitleggen door het hele verhaal vanaf het begin te vertellen. Seligman vindt het niet erg: hij wil graag luisteren. “Lang is goed’, zo zegt hij. Joe begint te vertellen en we zien haar ontmaagding op 15-jarige leeftijd, haar spel met haar vriendin B om met zoveel mogelijk mannen seks te hebben: diegene die wint krijgt een zak chocolaatjes. Seligman vat haar verhaal soms samen of stelt een vraag, maar oordeelt niet – hoezeer Joe dit ook verwacht. Het zorgt voor aandoenlijke momenten om de twee samen in een ruimte te zien: zij haar kopje thee in bed drinkend, hij haar wonden verzorgend en luisterend aan haar zijde. Steeds probeert Seligman haar verhaal te vergelijken met vliegvissen, zijn hobby, wat zorgt voor de nodige komische en relativerende momenten.
Ook al is dit een gecensureerde versie, de piemels, blote borsten en seks zijn toch veel te zien in Nymphomaniac. Het bijzondere is dat dit snel went en nergens geforceerd aanvoelt.[1] Het geheel is redelijk smaakvol in beeld gebracht en de wat ‘hardere’ seksscènes worden bijgestaan door mooie muziek en bijzondere montage, zoals split-screen. Ook de rest van de film is bijzonder op cinematografisch gebied. De film is verdeeld in verschillende hoofdstukken met elk zijn eigen visuele en narratieve stijl, zo is één hoofdstuk in zwart-wit. Ook de muziekkeuze is bijzonder: de camera zweeft en zoekt en blijft stil staan bij een steegje waarin de gewonde Joe ligt. Na achtergrondruis horen we opeens Rammstein: de toon is gezet en doet denken aan de beginscène in Funny Games (1997) van Michael Hanake. We weten dat we van alles kunnen verwachten.
Nymphomaniac is lief en hard tegelijk, vertederend en provocerend, komisch en triest. De twee uur vliegen voorbij en maakt verlangen naar deel II. Lars von Trier laat zijn verhalende, komische en cinematografische talenten zien en vergeet ook duidelijk niet waar hij bekend om staat: provoceren. Wie anders bedenkt een expliciete-seks-kerstfilm?
1] That’s what she said
eerder verschenen op blikonline
Yasmin Wegman 